Nilüfer Belediyesi tarafından gerçekleştirilen “Cumhuriyet: Kimin, Neden?” başlıklı söyleşide, Prof. Dr. Mete Kaan Kaynar önemli bilgiler sundu. Kaynar, Cumhuriyet’in temelleri üzerine yaptığı değerlendirmelerde, “Meclis’in güçlenmesi ve Anayasa’nın işlevselliği sağlanmalıdır. Anayasa uygulanmadığında, Cumhuriyet var olamaz” şeklinde konuştu.
Nilüfer Belediyesi’nin Yazıevi Buluşmaları kapsamında düzenlenen etkinlikler, Türk edebiyatı ve düşünce dünyasının önde gelen isimlerini sanatseverlerle buluşturmayı sürdürüyor. Misi Yazıevi’nde ağırlanan ve Türkiye’nin yakın siyasi tarihine dair eserleriyle bilinen Prof. Dr. Mete Kaan Kaynar, Nâzım Hikmet Kültürevi Balaban Salonu’nda “Cumhuriyet: Kimin, Neden?” konulu bir konuşma yaptı.
Cumhuriyet kavramını tarihsel perspektiften ele alan Kaynar, dünya genelinde yaşanan dönüşümlerden örnekler sunarak, “Cumhuriyet, tüm halkların adil yönetim talepleri sonucunda ortaya çıkmıştır” dedi. Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyıldaki durumu ile Avrupa’nın büyük değişim süreçlerini karşılaştırdı.
Kaynar, 16. yüzyılda İngiltere’nin iç savaş tehlikesiyle yüzleştiğini hatırlatarak, “Onlar restorasyon süreciyle problemlere çözüm bulurken, bizde benzer bir yaklaşım Tanzimat ile yaşandı. Ancak İngiltere bu yenilikleri 1600’lü yıllarda gerçekleştirmişken, bizde bu süreç 1800’lere kadar uzandı” ifadelerini kullandı.
İyi yönetimden bahseden Prof. Dr. Kaynar, parlamentonun, anayasanın ve bu yapıların sürekliliğinin önemine vurgu yaptı ve bunun Türk tarihinde Teşkîlât-ı Esâsiye ve Hâkimiyet-i Milliye ile karşılık bulduğunu belirtti.
Osmanlı’nın çözülme dönemini de ele alan Kaynar, “19. yüzyılda Osmanlı; Bulgaristan ve Yunanistan gibi topraklarını kaybetti. O dönemde yöneticiler, ‘İmparatorluğu nasıl ayakta tutarız?’ sorusunu sorguluyordu. Cumhuriyet fikri de özel sohbetlerde tartışmaya açılmıştı. Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları da bu tartışmalarda yer alıyordu” dedi.
Cumhuriyetin ilan sürecine dair bilgiler veren Kaynar, sürecin 4 Ekim’de son İngiliz askerinin İstanbul’dan ayrılmasıyla hızlandığını, ardından 9 Ekim’de Ankara’nın başkent olması için Meclis’e yasa tasarısının önerildiğini, anayasa komisyonunun kurulduğunu ve 29 Ekim’de Cumhuriyet’in ilan edildiğini aktardı.
“Cumhuriyet demokrasidir” diyen Kaynar, yine “Meclis’in güçlenmesi ve Anayasa’nın uygulanması zorunludur. Anayasa işlemezse, Cumhuriyet de fiilen var olamaz” şeklinde sözlerini sürdürdü. Söyleşinin sonunda Katılımcıların sorularını yanıtlayarak, etkileşimde bulundu.