Nöbetçi Eczaneler
Son dönemdeki çalışmalara göre, ‘anterior singulat korteks’ olarak adlandırılan beyin bölgesinin, geçmişteki seçimleri değerlendirerek ‘keşke’ hissetmeye yol açan merkezlerden biri olduğu ifade ediliyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Emre Çevik, bu bölgedeki artan aktivitenin bireylerin geçmişteki hatalarını gözden geçirmesine ve gelecekte daha doğru seçimler yapabilmesi için zihnini eğitmesine yardımcı olduğunu belirtti. Dr. Çevik, sağlıklı karar süreçleri için yeterli uyku almanın prefrontal korteksin işlevini destekleyeceğini ve stres yönetim teknikleri ile zihinsel etkinliği artırmanın önemine dikkat çekti.
Günlük yaşamda sıkça karşılaştığımız bir durum, ani bir olay karşısında aceleyle karar vermek, fakat daha sonra daha isabetli bir seçim yapabileceğimizi anlamamızdır. Peki, bu neden böyle oluyor? Medical Park Ordu Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Emre Çevik, insan beyninin seçim süreçlerini ve pişmanlık hissini etkileyen faktörler hakkında önemli bilgiler sundu. Dr. Çevik, stresli ve duygusal durumlarda alınan kararların, beynin farklı bölümlerinin etkinliğine bağlı olarak değişkenlik gösterdiğini vurguladı.
“Beynimiz karar verme aşamasında iki temel mekanizma kullanıyor” diyen Dr. Çevik, açıklamalarına şöyle devam etti: “Karar alma süreçlerinde duygusal ve mantıksal unsurlar arasında bir denge kurarak iki ana yapıdan faydalanırız. Bunlardan biri limbik sistemdir; duygu odaklı, hızlı ve otomatik tepkilerimizle ilişkilidir. Diğeri ise mantıklı düşünme, planlama ve geleceği öngörme işlevini üstlenen prefrontal kortekstir. Stres, heyecan veya baskı durumlarında limbik sistem etkinleşerek hızlı ama bazen yanlış kararlar almamıza sebep olabilir. Ani kararlar çoğunlukla bu sistemin etkisiyle, yani duygusal tepkilerle verilir. Zaman ilerledikçe prefrontal korteks devreye girer ve durumu daha nesnel bir bakış açısıyla değerlendirmeye başlarız. Dolayısıyla bir süre sonra ‘aklım başıma geldi’ ya da ‘keşke böyle yapmasaydım’ gibi düşünceler oluşabilir.”
Dr. Emre Çevik, yapılan son incelemelerde anterior singulat korteksin geçmiş seçimleri yeniden değerlendirme yetisiyle ‘keşke’ hissini oluşturan merkezlerden biri olarak öne çıktığını belirterek, “Bu bölgeaktif hale geldiğinde kişi, geçmiş hatalarını inceleyerek gelecekte daha isabetli kararlar alması için zihnini adeta yeniden şekillendirir. Ancak bu süreç, yaş ve deneyimle daha verimli bir hale geliyor” şeklinde görüş bildirdi.
“Uykusuz geçirilen zaman karar verme yetimizi olumsuz etkiliyor” diyen Dr. Çevik, “Stres altındayken kortizol seviyesinin yükselmesi, prefrontal korteksin işlevini olumsuz etkileyerek daha çok limbik sistemin yönlendirdiği kararların verilmesine sebep olur. Stresli veya uykusuzken alınan kararlar genellikle sağlıklı olmayabilir” dedi.
Sonrasında, Dr. Çevik sağlıklı karar alabilmek için şu tavsiyelerde bulundu: “Önem taşıyan kararları aceleyle vermekten kaçının, duygularınız sakinleşince durumu tekrar gözden geçirin. Düzenli uyku ile prefrontal korteksin sağlıklı işlemesine ortam hazırlayın. Stres yönetim yöntemleri (meditasyon, nefes çalışmaları vb.) uygulayarak rahatlayın. Ayrıca, beyin sağlığını destekleyecek zihinsel aktiviteler yapmayı unutmayın.”